Thế giới quan duy vật và Phương pháp luận biện chứng BÀI 12016 – 2023GDCD 10NỘI DUNG1. Thế giới quan và phương pháp luậna) Vai trò TGQ & PPL của Triết học?THẾ GiỚI LÀ GÌ?Sóng thầnMưa bãoGió Đấu tranh giai cấpHãy lấy ví dụ về đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội?TRIẾT HỌC LÀ GÌ? Triết học là hệ thống các quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó.PLATON & ARISTOSTRIẾT HỌC ra đời từ thời cổ đạiĐối tượng nghiên cứu của TRIẾT HỌC?
Đối tượng nghiên cứu của Triết học: Là những quy luật chung nhất, phổ biến nhất về sự vận động và phát triển của giới tự nhiên, đời sống xã hội và tư duy.Vai trò của TRIẾT HỌC? Triết học có vai trò là thế giới quan, phương pháp luận chung cho mọi hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức của con người.
Thế giới quan và phương pháp luậnb) Thế giới quan duy vật & thế giới quan duy tâm? Trong cuộc sống người ta luôn đặt ra muôn vàn câu hỏi và tìm lời giải đáp cho mình. Từ đó hình thành nên thế giới quan. Vậy thế giới quan là gì?
Thế giới quan là toàn bộ những quan điểm và niềm tin định hướng hoạt động của con người trong cuộc sống.Thế giới quan?Mẫu chuyện Nhìn thấy một cánh rừng bát ngát trên màn hình vô tuyến, kẻ lâm tặc ngay lập tức nảy sinh ý nghĩ làm thế nào để chặt trộm được gỗ quý trong rừng đem đi bán lấy tiền, còn người yêu thiên nhiên và quan tâm đến môi trường sinh thái lại lo lắng làm sao để bảo vệ được cánh rừng ấy. Khi nhìn thấy rừng tên lâm tặc đã nảy sinh ý nghĩ gì? Ý nghĩ ấy có thuộc ý thức hay không?Lâm tặc chặt phá rừngÝ nghĩ đó thuộc ý thức của hắn Bất kỳ một loại thế giới quan nào cũng đều tập trung giải quyết các vấn đề sau đây: thế giới này là gì? Thế giới này do đâu mà có? thế giới này rồi sẽ đi về đâu? Con người có nguồn gốc từ đâu? Con người rồi sẽ đi về đâu? …việc giải quyết những câu hỏi này đã hình thành nên vấn đề cơ bản của triết họcThế giới này từ đâu mà có?Con người có nguồn gốc từ đâu?
Dựa vào cách giải quyết mặt thứ nhất vấn đề cơ bản của Triết học mà chia thành thế giới quan duy vật hay thế giới quan duy tâm Thế giới quan duy vật cho rằng: Giữa vật chất và ý thức thì vật chất là cái có trước, cái quyết định ý thức, Thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức của con người, không do ai sáng tạo ra và không ai tiêu diệt được Thế giới quan duy tâm cho rằng: ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra giới tự nhiênThế giới quan duy vậtVí dụ:Thế giới quan duy tâmVí dụ:
Thế giới quan và phương pháp luậnc) Phương pháp luận biện chứng & phương pháp luận siêu hình:Tại sao trong cùng một lớp học, cùng một môi trường học tập giống nhau, cùng một giáo viên giảng dạy có bạnhọc tốt, có bạn lại học không tốt?Bởi vì mỗi người đều có phương pháp học tập và sắp xếp thời gian hợp lýĐể đạt được mục đích, mỗi người có một cách thức riêngĐó chính là phương pháp Phương pháp là cách thức, con đường để đạt được mục tiêu đề raPhương pháp luận:
là học thuyết về phương pháp nhận thức khoa học và cải tạo thế giớiTrong lịch sử triết học phương pháp luận có mấy loạiPhương pháp luận Phương pháp luận biện chứng Phương pháp luận siêu hình Phương pháp luận biện chứngPPL biện chứng Là PP xem xét sự vật, hiện tượng trong sự ràng buộc lẫn nhau, giữa chúng có sự vận động và phát triển không ngừngVÍ DỤ VỀ PPL BIỆN CHỨNG“NƯỚC CHẢY ĐÁ MÒN”“TRỜI CÓ 4 MÙA: XUÂN, HẠ, THU, ĐÔNG”Hãy chỉ ra yếu tố phát triển của sự vật hiện tượng con gà sinh ra quả trứng?TrứngGà conGà trưởng thànhGà đẻ trứngPPL siêu hình Là PP xem xét sự vật, hiện tượng một cách phiến diện, chỉ thấy chúng tồn tại trong trạng thái cô lập, không vận động, không phát triển, áp dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật này với sự vật khácVÍ DỤ VỀ PPL SIÊU HÌNH
Chuyện “Thầy bói xem voi”Có thầy cho rằng con voi Sun sun như con đỉa
Có thầy cho rằng con voi Chần chẫn như cái đòn càn
Có thầy cho rằng con voi Bè bè như cái quạt thóc
Có thầy cho rằng con voi Sừng sững như cái cột đình
Có thầy cho rằng con voi Tun tủn như cái chổi sể cùn Qua câu chuyện này muốn khuyên chúng ta điều gì?Các thầy đã nhìn nhận sự vật một cách phiến diện, áp dụng một cách máy móc đặc trưng của sự vật này lên đặc trưng sự vật khác. Con voi cũng có giống con đỉa…và tạo nên đặc tính của con voi chứ không phải con voi là con đỉa.KẾT LUẬN: Phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu hình?
2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng – sự thống nhất hữu cơ giữa TGQDV & PPLBCSơ đồ so sánh thế giới quan và phương pháp luận theo thời gianTrong Triết học Mác, TGQ DV và PPL BC thống nhất hữu cơ với nhau. Thế giới vật chất là cái có trước, phép biện chứng là cái có sau.
TGQ DV và PPL BC gắn bó với nhau, không tách rời nhau.KẾT LUẬNCủng cố bàiVẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌCMẶT THỨ NHẤT: VC có trước hay YT có trước.VC quyết định YT Hay ngược lạiMẶT THỨ HAI:Con người có nhận thức được thế giới không?YT có trước, VC có sau, YT q.định VC
VC có trước, YT có sau, VC q.định YTCon người nhận thức được thế giới